از همان اولین شب تولدش در بیمارستان ، گریه کرد تا همین چند وقته پیش! و من علت بی قراری هایش را هرگز نفهمیدم! 

تا چشمانم گرم خواب می شد، تا تکبیره الاحرام را می گفتم، تا اولین لقمه ی غذا را می خوردم، تا لحظه ای که از آغوشم پایین می گذاشتم، تا و تاهای گفتنی و ناگفتنی دیگر، صدای گریه اش بلند می شد. 

پیش هیچ کس دیگر آرام نبود، حتی پدرش! بارها از شدت خستگی و سردرگمی در نگهداری اش، اشک ریختم و از خدا طلب کمک کردم.

حالا که سه سال دارد، کلی مستقل شده است، غذایش را می خورد، خودش را به دستشویی می رساند، ساعتی را به تنهایی مشغول بازی است، با پدرش یا مادربزرگ بیرون می رود و…

آن شب ساعت هفت خوابید تا ده صبح!  بارها به سراغش رفتم و از لحاظ تنفس و دمای بدن کنترل کردم تا از سلامتی اش مطمئن شوم. آخرین بار موقع اذان صبح بود. آن لحظه تمام خاطرات شب بیداری هایمان را مرور کردم حتی  نماز صبح هایی که نزدیک طلوع آفتاب خوانده می شد و  به یاد آیه ی شریفه ی ان مع العسر یسرا افتادم. به راستی که بعد از هر سختی آسایشی است.

​آن وقتها که دختر بزرگم سن و سال الان دختر کوچکم را داشت، برایش شعری سروده بودم در توصیف خانم بودن. سبک آن لا لایی عصرگاهی بود. دخترم خیلی آن را دوست داشت ومن باید موقع خواب ظهر حتما برایش آنرا می‌خواندم. در این شعر خیلی زیرکانه به زوایای مختلف خانم بودن پرداخته بودم. اینکه خانم یعنی دختری که با وقار است و خنده و شادی اش را در خیابان نشان مردها نمی‌دهد. اینکه خانم کسی هست که زیبایی و آرایشش فقط برای اهل خانه و سنگینی و وقارش برای بیرون از خانه است. اینکه دخترِ خانم فقط برای رفع نیاز از خانه خارج می‌شود. اینکه با ادب و نزاکت است وبه بزرگترها احترام میگذارد. خلاصه همه ی زوایای خانم بودن را برایش در آن لا لایی تشریح کرده بودم.

بعدها که کمی شیطنتهایش زیاد می‌شد فقط یک کلمه میگفتم:” دخترم! خانم باش!” همین و السلام. دیگر لازم نبود توضیح دهم کجای خانمی اش لنگ میزند. با آن عقل چهار پنج ساله ی خودش متوجه می‌شد و خانمی را از سر می‌گرفت. اما این روش برای دختر کوچکمان افاقه نمی‌کند.

امسال وقتی مدرسه ی دختر بزرگم تغییر کرد او از معلم کلاسش راضی نبود. آخر او مدام سر بچه ها فریاد می‌کشید، دعوایشان می‌کرد و مشقهای زیادی برای بچه ها معین می‌نمود که بچه ها تنبلی تابستان را کنار بگذارند. دخترم هم مدام پیش من گلایه میکرد که:” خانم مون فلان! خانم مون بیسار!” از همان روزها یک غول به اسم خانم در خانه ی ما پدید آمده که خیلی بی‌ادب و بدجنس است و اصلا هم خانم نیست. و این در ذهن دختر کوچک مان حک شده که خانم یعنی حرف زشتی که ما برای تنبیه به‌کار میبریم.

به همین سادگی مفهوم بزرگ و زیبای خانم بودن در خانه ما تغییر کرد.خانم در خانه ما، بانوی خوب و متینی بود که همه ویژگی‌های اخلاقی را داشت. اما حالا خانم بودن، از ارزش، به ضدارزش تغییر کرده است. خب باید برایتان قابل تصور باشد که در ذهن دخترکوچک ما، خانم خانم‌ها یک فاجعه است. در نظرش خانمِ خانم ها یعنی بدجنس ترینِ خانم ها. شاید هم رییس بزرگ شان است که از بدجنسی و بی تربیتی کم ندارد! برای همین از لفظ خانم خانما متنفر است.

حالا من مانده ام برای تبیین نقش خانمی در ذهن دختر کوچک مان چکار کنم؟

دو سال دیگر برای توجه دادن به رفتارهای زشت از چه عنوان پرطمطراقی استفاده کنم که بار معنایی مثبتی داشته باشد؟!

سنت یا مدرنیته؟!

جلوی کشوی لباس‎هایش نشسته و یکی‎یکی لباس‌ها را تا می‎کند و داخل چمدان می‌گذارد، همه‎ی لباس‎هایش را، حتی آن‎هایی را که در مهمانی‎ها می‌پوشد. جهره‎اش کمی غمگین است، چیزی در وجودش با او نجوا می‎کند، احساس غربت و شاید تنهایی در آینده‎ای که نمی‎داند چه خبر است. قطرات اشک، ته چشم‎هایش خانه کرده و اجازه ندارد گونه‎هایش را لمس کند.

مادرش پشت در اتاق ایستاده و دست راستش را روی درِ بسته گذاشته و به اشک‎هایش فرصت می‎دهد گونه‎هایش‎ را نوازش کند. کودکی دخترش چه زود تمام شده، به چشم برهم‎زدنی بزرگ شده و می‎خواهد خانه را ترک کند.

امروز صبح، کتاب‎ها، لپ‎تاب و وسایل دیگرش را به خانه‎ی جدید برده، فقط لباس‎هایش مانده که انگار می‎خواست با آن‎ها حضورش را در خانه‎ی پدری طولانی‎تر کند و شاید کمی در گذشته بماند.

از وقتی خانه اجاره کرده و وسایلش را جمع می‎کند، به دنبال محبت‎های مادرش در خاطره‎اش می‌گردد، شاید هم دست‎های پدرش، که روزگاری دیگر فرصت نداشت موهای دخترکش را شانه کند. او باید زباله‎های سطح شهر را جمع می‎کرد و بعد هم می‎رفت سر ساختمان که نگهبانی بدهد، خواهرش جهیزیه می‎خواست.

چند روز پیش، با هاله در پارک بانوان قرار داشت.هاله، سال‎ها قبل از خانه‎ی پدری رفته بود و مستقل زندگی می‎کرد. آرایشگری یاد گرفته و در یک سالن بزرگ صندلی داشت. خودش می‎گفت درآمد خوبی دارد و از عهده‎ی مخارج آزادی‎اش برمی‎آید. اما می‎گفت: تنها زندگی کردن، بدون آن‎که صدایی در خانه‎ات بپیچد، کار ساده‎ای نیست. تو در خانه‎ات فقط می‎توانی صدای تلوزیون را بشنوی، که هرچه آن‎را بلندتر می‎کنی، چیزی از تنهایی تو کم نمی‎کند، اما شاید چیزی به آن اضاافه کند. گاهی هم صدای زنگ تلفن و کسی‎که پشت سیم‎های آن به تو می‎گوید دلش برایت تنگ شده، سکوت خانه‎ات را می‎شکند. اما این صدا به تو یادآوری می‎کند چقدر تنهایی، خوشحالت نمی‎کند، اما خودکرده را تدبیر نیست.

نسیم هم به جمع آن‎ها اضافه می‎شود، به زحمت 25 سال دارد، اما انگار زن 40 ساله‎ایست که سرد و گرم زندگی را خیلی چشیده است، شکستگی‌اش را پشت خروارها آرایش پنهان کرده است. ظاهرش با موهای رنگ‎گرده، ابروهای تاتو، گونه‎های برجسته، بینی سربالا و لب‎های پروتز برای تغییر لحن صدا یا شاید عشوه‎های از سر بی‎عاری، غلط‎انداز است. ‎زبان که بازمی‎کند، عشوه‎ها ته می‎کشد، نگاه به دوردست و خیره شدن در ابدیتی که آزارش می‎دهد، بی‎عاری‎اش را پنهان می‎سازد.

یک‎سال زندگی مشترک داشته و جداشده است. حالا تنها در یک خانه‎ی 40 متری زندگی می‎کند، شغلش دست‌فروشی در مترو است. ظاهرش را همان‎جا عوض کرده و با پس‎انداز یک‎سالش به ترکیه و تایلند و گاهی مالزی می‎رود و خستگی‎اش را تمام می‎کند. با خودش روراست نیست، سعی می‎کند ژست خوش‎بختی بگیرد. اما معلوم است که قرص اعصاب می‎خورد.

نسیم‎ها و هاله‎ها و ریحانه‎ها، افسرده‎های فردایی هستند که امروزشان با رفتن از آغوش گرم مادر معنا شده و فردایشان روزی است که روبه‎روی مشاور نشسته و زندگی‎شان را برای خودشان روایت می‎کنند. کاش می‎دانستیم غربی‎ها سنت‎های به‎تری هم دارند، همه‎ی سنت‎هایشان خانواده خراب‎کن نیست، آن‎ها را هم می‎شود الگو کرد، اگر سنت‎های خودمان برایمان تکراری شده‎اند.

حال خوشی نداشتم.دوست داشتم با یک خواب اصحاب کهفی از دنیا و مافیها منقطع شوم؛ شاید کمی آرامش پیدا کنم. بالشتم را در ترنج فرش گذاشتم و پتو را روی سرم کشیدم تا نه صدایی بشنوم و نه چیزی ببینم. نفسم که به شماره افتاد پتو را کنار زدم.
فسقل بانوی شش ساله که ترکیبی از یک اسکلت و روکشی از پوست سبزه گون است، موهای فرفری اش را برس کشید. تِل زد و کفش های مجلسی تق تقی اش را که بهش کوچک شده پوشید. پشت پاشنه اش را هم خواباند و فِرت و فِرت شروع کرد به راه رفتن. آنقدر تند و تند بالای سرم راه رفت که خط مسیرهای عبورش در ذهنم سیاه مشق شد. هر آنچه توی هال به نظرش اضافه بود سرجایش گذاشت.
چشمهایم بسته بود اما شنیدم که هر 26 کابینت آشپزخانه را باز کرد و محکم بست. ظرف های داخل دکور را هر کدام برداشت؛ دستمال کشید و دوباره گذاشت. درِ فرگاز را چند بار باز کرد و بست. سه تا کشوی آشپزخانه را باز کرد و مثل خانم مارپل همه محتویاتش را وارسی کرد. چهارپایه را چند بار زمین گذاشت و برداشت تا کابینتهای بالا را دستکاری کند. چند تا استکان و بشقاب شسته نشده را هم شست. یکی را هم شکاند و زود بقایای خرابکاری اش را به سطل آشغال منتقل کرد.
چند تا لباس تا نشده داخل اتاق خواب را تا کرد و تو کشوها گذاشت. همه کشوهای کمد لباس را باز کرد و بست.
بالای سرم آنقدر با تِپ تِپ دمپایی وار کفشش راه رفت که سردرد گرفتم. دیدم انقطاع از دنیا برای من فقط در خیال ممکن است. قدیمی ها می گویند کلاغ از وقتی بچه دار شد یک دل سیر غذا نخورد!
کلافه شده بودم. اما به خودم مسلط شدم.چشمم را نیمه باز کردم و گفتم: گل بانوووووو چکار می کنیییییییییی؟؟؟
گفت: مامان حق نداری چشمت رو باز کنی.میخوام سوپرایزت کنم!
گفتم: من خواب لازم دارم نه سوپرایز!
دست آخر پروژه اش را با کشیدن بالشت از زیر سر من و پتو تکمیل کرد. آنها را روی تخت گذاشت و مرتب کرد و گفت: حالا چشمات رو باز کن!
با دیدن خانه ای که واقعا مرتب شده بود یاد کودکی خودم افتادم که وقتی مادرم بعدازظهر استراحت می کرد من به عشق خوشحال کردنش همه آشپزخانه را بیرون می ریختم و می تکاندم و از شما چه پنهان مثل خان خانم های زمان قاجار زیر لب به شلختگی مادرم غر می زدم.
وقتی مادرم بیدار می شد آنقدر شعر و غزل در وصف قشنگی و سلیقه من می خواند که عن قریب بود ذوق مرگ شوم.
الان باور نمی کنم دختر شش ساله ام اینقدر رشید شده که می تواند خانه را تا این حد تمیز و مرتب کند. اما من مثل مادرم عرضه شعر و غزل خواندن برایش ندارم!
خوشحالم که دخترم الان با “فطرت الله التی فطر الناس علیها"* در مدار خودش است. از کارهای زنانه لذت می برد و کمالش در طی کردن مسیری است که خدا در نهادش قرار داده.
همه چیز آرام است اگر به فطرت انسانها دست نزنیم و آنها را با ساختار مولکولی شکسته شده روح، چون محصولات تراریخته به خورد جامعه انسانی ندهیم!

———————————-

پی نوشت:

*«فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا ۚ فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا ۚ لَا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ۚ ذَٰلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ» (روم/30)

«پس روى خود را با گرایش تمام به حقّ، به سوى این دین کن، با همان سرشتى که خدا مردم را بر آن سرشته است. آفرینش خداى تغییرپذیر نیست. این است همان دین پایدار، ولى بیشتر مردم نمی‌دانند».